Pisma w postępowaniu cywilnym
Kto jest kim w postępowaniu cywilnym?
Zasadniczo w postępowaniu cywilnym spór jest toczony pomiędzy dwoma stronami:
* powodem, czyli osobą wnoszącą powództwo oraz
* pozwanym, czyli osobą przeciwko której jest wnoszone powództwo.
Co prawda do postępowania mogą się przyłączyć inne podmioty, ale je w tym artykule pomijam.
Co powinno zawierać pismo np. pozew składane do sądu w postępowaniu cywilnym?
Odpowiedź znajdziemy w kodeksie postępowania cywilnego (KPC), szczególnie w art. 126 i następnych. Obecnie każde pismo procesowe powinno zawierać:
1) oznaczenie sądu, do którego jest skierowane (np. Sąd Rejonowy w Wałbrzychu, I Wydział Cywilny, adres),
2) imiona i nazwiska lub nazwę stron (jeśli są to przedsiębiorcy), ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników (oczywiście jeśli zostali wyznaczeni); pierwsze pismo w sprawie, powinno zawierać także:
a) oznaczenie miejsca zamieszkania lub siedziby stron (jeśli strona jest przedsiębiorcą wpisanym do CEIDG – podajemy adres do korespondencji wpisany do tego rejestru), ich przedstawicieli ustawowych i pełnomocników; i jeszcze uwaga: w przypadku spółek cywilnych podajemy adresy korespondencyjne wszystkich wspólników,
b) swój numer PESEL lub NIP - jeśli został nadany, lub też numer KRS czy też inny numer z właściwego rejestru lub ewidencji (np. NIP), jeśli dana jednostka go posiada - w przypadku, gdy pozew składa osoba nie będąca osobą fizyczną;
3) wartość przedmiotu sporu lub wartość przedmiotu zaskarżenia, jeśli od tej wartości zależy właściwość rzeczowa sądu, wysokość opłaty lub dopuszczalność środka odwoławczego, a przedmiotem sprawy nie jest oznaczona kwota pieniężna;
4) sygnaturę akt, gdy już została nadana,
5) oznaczenie rodzaju pisma (np. pozew, odpowiedź na pozew, apelacja, zażalenie);
6) osnowę wniosku lub oświadczenia (czyli treść żądania, to czego się domagamy opisane krótko i zwięźle bez uzasadnienia czy też krótką treść oświadczenia),
7) uzasadnienie, w którym należy wymienić fakty, na których strona opiera swój wniosek lub oświadczenie, a także wskazać dowody na wykazanie każdego z tych faktów; w pismach odwoławczych należy podać zakres odwołania/zaskarżenia oraz fakty i dowody na poparcie swoich twierdzeń. KPC zastrzega, że uzasadnienie należy napisać, gdy jest to konieczne do rozstrzygnięcia co do wniosku lub oświadczenia, zatem najprostsze pisma nie będą wymagały tego elementu;
8) podpisy stron albo jej przedstawiciela ustawowego lub pełnomocnika;
9) wymienienie załączników,
10) podstawowe znaczenie dla rozpatrzenia sprawy ma data otrzymania pisma przez sąd, tym niemniej zwykło się także pisać datę i miejsce sporządzenia pisma.
Nieco inne przepisy mogą obowiązywać, gdy nasza sprawa ma być rozpatrywana w postępowaniu szczególnym.
Ponadto:
1) jeśli z umowy zawartej między stronami wynika właściwość sądowa (określenie sądu, który będzie rozpatrywał spór), należy o tym napisać w pozwie; nie wystarczy tu załączenie umowy. Jeśli tego elementu nie podamy, a ustaliliśmy umownie inną właściwość niż „kodeksową”, sąd, przekaże sprawę sądowi ustalonemu na podstawie przepisów KPC. Wyjątkiem są sytuacje, w których nie możemy zmieniać właściwości. Wtedy mimo zapisów umowy i określenia właściwości w pierwszym piśmie, sąd i tak przekaże sprawę sądowi ustalonemu na podstawie KPC (właściwości nie można zmienić np. w sprawach dotyczących własności nieruchomości);
2) pozew może zawierać: wnioski o zabezpieczenie powództwa, o nadanie wyrokowi rygoru natychmiastowej wykonalności i przeprowadzenie rozprawy w nieobecności powoda oraz wnioski służące do przygotowania rozprawy, a w szczególności wnioski o:
a) wezwanie na rozprawę wskazanych przez powoda świadków i biegłych;
b) dokonanie oględzin;
c) polecenie pozwanemu dostarczenia na rozprawę dokumentu będącego w jego posiadaniu, a potrzebnego do przeprowadzenia dowodu, lub przedmiotu oględzin;
d) zażądanie na rozprawę dowodów znajdujących się w sądach, urzędach lub u osób trzecich.
Natomiast później w piśmie mającym na celu przygotowanie sprawy do rozstrzygnięcia (w piśmie przygotowawczym) druga strona powinna zwięźle podać stan sprawy, wyszczególnić, które fakty przyznaje, a którym zaprzecza, oraz wypowiedzieć się co do twierdzeń i dowodów zgłoszonych przez stronę przeciwną. Może także wskazać podstawy prawne swoich żądań lub wniosków.
Co należy dołączyć do pozwu i innych pism procesowych?
Składając pismo należy dołączyć:
1) pełnomocnictwo albo uwierzytelniony odpis pełnomocnictwa, jeżeli pismo wnosi pełnomocnik, który wcześniej nie złożył pełnomocnictwa (wyjątek: elektroniczne postępowanie upominawcze);
2) dowód wniesienia opłaty sądowej - opłatę sądową zaokrągla się do pełnej złotówki w górę. Sąd nie rozpatrzy sprawy, jeśli nie została wniesiona opłata sądowa, chyba że strona jest z niej zwolniona;
3) odpisy pisma procesowego i odpisy załączników dla doręczenia ich uczestniczącym w sprawie osobom, a ponadto, jeżeli w sądzie nie złożono załączników w oryginale, po jednym odpisie każdego załącznika do akt sądowych (czyli jeśli mamy jedną osobę przeciwko której składamy pozew, wnosimy go w dwóch egzemplarzach – jeden dla sądu, drugi dla strony przeciwnej); wyjątkiem jest tu upominawcze postępowanie elektroniczne.
Jakie są skutki błędów w pozwach i innych pismach procesowych?
To zależy od rodzaju błędów i od tego kto je popełnia ;)
Jeśli sami składamy pismo (nie przez profesjonalnego pełnomocnika, czyli radcę prawnego, adwokata czy rzecznika patentowego) to:
- jeśli błąd jest nieistotny (np. pomyliliśmy się w nazwie pisma, zrobiliśmy oczywiste niedokładności) – sąd normalnie rozpozna sprawę,
- jeśli nie opłaciliśmy pisma, albo nie zachowaliśmy warunków formalnych (nie ma wszystkich elementów opisanych powyżej albo brakuje załączników) – sąd wezwie nas do jego poprawienia, uzupełnienia lub opłacenia pod rygorem zwrócenia pisma (czyli jego nie rozpatrzenia – tak jakby w ogóle nie wpłynęło do sądu). To samo dotyczy nie złożenia pisma na urzędowym formularzu, jeśli taki jest wymagany. Termin na takie poprawki zależy od naszego miejsca zamieszkania czy też siedziby. Jeśli jest ono w kraju – dostaniemy tydzień, jeśli poza krajem, ale na terenie Unii Europejskiej – dostaniemy co najmniej miesiąc, jeśli poza UE – co najmniej 3 miesiące.
W przypadku pism wnoszonych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego, pismo wnosi się wraz z opłatą (jeśli wnosimy tak razem kilka pism muszą być łącznie opłacone co do złotówki) – jeśli nie zostało/-y, pismo nie wywołuje żadnych skutków (tak jakby nie było wniesione), chyba że strona jest zwolniona z opłaty.
Jeśli upłynie nam termin na poprawki czy uzupełnienia, a z jakichś względów nie zrobiliśmy tego oraz gdy w sprawie składamy np. pozew i nie zbliża nam się termin przedawnienia roszczeń, takie pismo możemy złożyć ponownie, ponieważ pierwsze traktuje się jako niezłożone. Gorzej, jeśli „zawaliliśmy” terminy na uzupełnienie odwołania, apelacji, zarzutów od nakazu zapłaty itp., gdyż prawdopodobnie ucieknie nam termin na odwołanie się w danej sprawie. Warto więc pilnować korespondencji.
Zawodowców we wnoszeniu pism, czyli adwokatów, radców prawnych, rzeczników patentowych lub Prokuratorię Generalną dotyczą bardziej rygorystyczne przepisy dotyczące poprawnego wnoszenia pism, ale przepisy te są im znane, więc nie będę ich tu przytaczać.
Co się stanie, kiedy nie odbierzemy pisma z sądu?
Generalnie nie odbieranie korespondencji jest największym i - może okazać się - bardzo bolesnym, "błędem procesowym". Jeśli ktoś skierował przeciwko nam pozew w postępowaniu nakazowym, upominawczym czy uproszczonym i w przesłanej korespondencji znajduje się nakaz zapłaty, po prostu rezygnujemy z możliwości nie zgodzenia się z nim. To nie jest tak, że jak nie odbierzemy korespondencji to problem zniknie, wprost przeciwnie on się dopiero pojawi. W prawie polskim istnieje coś takiego jak fikcja doręczenia, która zostanie zastosowana i wydany nakaz po prostu się uprawomocni, będąc podstawą do wszczęcia przez wierzyciela postępowania komorniczego. Podobne konsekwencje mogą się pojawić również w innych rodzajach postępowań, choć nie tak szybko.
Podstawa prawna: kodeks postępowania cywilnego
Aktualizacja artykułu: 31.05.2022 r.